Aktywność fizyczna a depresja

  W najnowszym numerze Be Active (nr 6 (36) czerwiec 2018) znalazłam małą wzmiankę o najnowszych badaniach dotyczących zależności między zaprzestaniem uprawiania aktywności fizycznej a prawdopodobieństwem i szybkością powrotu symptomów depresji. Bardzo mnie to zainteresowało i jako studentka psychologii z dużą potrzebą domknięcia poznawczego postanowiłam to sprawdzić i podzielić się tutaj tym, co wyczytałam.

  Badacze z University of Adelaide w Australii z inicjatywy doktorantki Julie A. Morgan pod przewodnictwem prof. Bernharda T. Baune dokonali przeglądu eksperymentalnych prób dotyczących tego, czy zaprzestanie ćwiczeń fizycznych indukuje powrót symptomów depresji. Przegląd został opublikowany w lutym 2018 r.  w czasopiśmie Journal of Affective Disorders.

  Przesłankami zachęcającymi  do zajęcia się tym tematem były prowadzone wcześniej badania, z których wynika, że regularne ćwiczenia fizyczne poprawiają stan osób z objawami depresji (1). Kliniczne skutki zaprzestania wykonywania były jednak w dużej mierze nieznane.
Badacze przeszukali wszystkie bazy danych od początku 2017 roku do grudnia tego samego roku. Kryteria kwalifikowalności obejmowały studia anglojęzyczne badające wpływ zaprzestania ćwiczeń na objawy depresyjne lub/i duże zaburzenia depresyjne u regularnie aktywnych osób dorosłych z lub bez wcześniejszej depresji. Kluczową rolę odgrywało oznaczanie markerów krwi związanych z zaprzestaniem ćwiczeń fizycznych (jeśli zostały zaobserwowane).
Okazało się, że w porównaniu do wartości wyjściowych, objawy depresji (w tym stany zapalne zaobserwowane dzięki oznaczonym wcześniej markerom krwi)  zaczęły powracać już po trzech dniach od zaprzestania uprawiania aktywności fizycznej. W kolejnych dniach i tygodniach stany zapalne zaczęły się nasilać.

Mimo iż badania miały liczne ograniczenia, to jednak tak skrupulatny ich przegląd dowodzi, że zaprzestanie regularnych ćwiczeń fizycznych zwiększa objawy depresyjne u zdrowych osób dorosłych i zdecydowanie bardziej jest to obserwowalne u kobiet aniżeli u mężczyzn.
Przegląd ten daje też duże nadzieje na zwiększenie zainteresowania tą dziedziną badań (tzn. dotyczącą zależności między aktywnością fizyczną a  zdrowiem psychicznym, w tym zaburzeniami afektywnymi).

Te tematy są obecnie bardzo gorące i zajmuje się nimi wielu badaczy z całego świata, a to coraz bardziej dowodzi temu, jak ważny jest zdrowy styl życia (w tym REGULARNA AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA) dla naszego zdrowia psychicznego.

  Korzystając z okazji, że właśnie popełniłam wpis poruszający temat depresji, napomknę też słów kilka na temat tej - coraz bardziej powszechnej - choroby. 

Epizody depresyjne dzielimy na łagodne, umiarkowane, ciężkie i nieokreślone.
Epizod depresji objawia się:
- obniżonym nastrojem, utratą zainteresowań i radości życia, 
- spadkiem energii, obniżoną zdolnością skupiania uwagi i koncentracji,
- poczuciem winy i beznadziejności oraz obniżoną samooceną, co prowadzi w końcu do poczucia bezsensu życia i myśli samobójczych. 
Przy epizodzie depresji występują często objawy somatyczne oraz zmiany fizjologiczne, których przyczyną jest stan psychiczny. Współwystępujące objawy somatyczne to: 
- zmniejszone łaknienie, spadek masy ciała, 
- zaparcia, wczesnoporanne budzenie, 
- dobowa zmienność nastroju (w tym najgorszy nastrój jest w godzinach porannych, nieco lepiej wieczorem), 
- obniżenie libido,
- u kobiet - zanik miesiączki.

Dla osób z depresją charakterystyczny jest też specyficzny wygląd twarzy - spuszczony wzrok, obniżenie kącików ust i często pionowa zmarszczka między brwiami. 
Podczas epizodu depresji typowe jest też spowolnienie psychoruchowe, powolne udzielanie odpowiedzi, powolna mowa. W ciężkim epizodzie depresji mogą występować nawet omamy słuchowe (np. osoby chore słyszą jakiś drugi głos w swojej głowie oskarżający je o coś lub wytykający beznadziejność).

Wyróżnia się też tzw. chorobę afektywną sezonową SAD, kiedy to w epizodzie istnieje regularny, czasowy związek między początkiem epizodu  depresji a określonym czasem lub porą roku, np. początek epizodu jesienią/zimą, a koniec wiosną/latem. Podczas epizodu SAD osoba przejawia nadmierny apetyt na słodkie,m nadmierną senność i wzrost masy ciałą. Rozpoznaje się inne objawy aniżeli przy typowej depresji.

Co robimy, gdy podejrzewamy, że bliska osoba zaczyna cierpieć na depresję?
Po pierwsze - nie pouczamy, nie dokładamy do przysłowiowego pieca, ale wspieramy, proponujemy pomoc, szukamy specjalistycznej pomocy (niekoniecznie wujka Google), JESTEŚMY. Nie zostawiamy takiej osoby samej z jej problemami, nawet gdy będzie tego chciała. U niektórych chorych epizod depresyjny będzie miał łagodny przebieg przez dłuższy  czas, a u niektórych szybko przejdzie w ciężki. Nie można generalizować, zbywać i udawać, że nic się nie dzieje. Warto zadbać o zwiększenie aktywności i kontaktów społecznych, ale nie zmuszać!

Trzeba też bezwzględnie pamiętać, że depresja to choroba, a nie wymysł! Niektórzy pacjenci potrzebują przyjmowania leków, niektórzy niekoniecznie; niektórzy wykazują wszystkie książkowe obajwy, niektórzy przejawiają ich mniej (np. depresja maskowana).

Trzeba być uważnym i mieć otwarte oczy, bo każdego z nas może dotknąć ta choroba. Nie wstydźmy się prosić o pomoc i mówić o swoim stanie. To wszystko jest ludzkie.
Ale pamiętajmy o profilaktyce! Zdrowy styl życia - jak pokazują liczne badania i jak wiemy z autopsji - przyczynia się do poprawy jakości życia i samopoczucia psychicznego! 
Dlatego marsz na spacer po truskawki :) ;)


Bibliografia:
1. (np.) J.N. Ablin, D.J. Clauw , A. K. Lyden, K. Ambrose, D.A. William, R. H. Gracely. J. M. Glass - Effects of sleep restriction and exercise deprivation on somatic symptoms and mood in healthy adults (2012)
2. Julie  A.  Morgan,  Andrew  T.  Olagunju,  FrancesCorrigan, Bernhard T. Baune -  Does   ceasing   exercise   induce   depressivesymptoms?  A  systematic  review  of  experimentaltrials  including  immunological  and  neurogenicmarkers (2018)
3. B.K. Puri, I.H. Treasaden - Psychiatria. Podręcznik dla studentów (wydanie polskie 2014)

Źródła:
https://www.researchgate.net/publication/323386147_Does_ceasing_exercise_induce_depressive_symptoms_A_systematic_review_of_experimental_trials_including_immunological_and_neurogenic_markers